Hoewel nepnieuws niets nieuws onder de zon is, is de term fake news vooral sinds de verkiezing van Donald Trump ineens in zwang om berichten van twijfelachtige waarheid mee aan te duiden. Een onschuldige vorm van nepnieuws is satire, maar nepnieuws omvat ook overdreven en sensationele nieuwsberichten. Dat gaat veel makkelijker als je je niet strikt aan de feiten houdt en/of deze niet controleert. Fake nieuws maken of overnemen betekent vaak meer sensatie en scoort daarom beter.
Voorbeelden fake news
De beroemdste fake nieuws voorbeelden komen waarschijnlijk uit de Verenigde Staten en dan vooral tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016. Er circuleerde een nieuwsbericht dat Hillary Clinton betrokken zou zijn bij een pedofielennetwerk dat vanuit een pizzeria nabij Washington, DC zou opereren. Maar er zijn ook genoeg voorbeelden in de trant van “product x veroorzaakt kanker” of “methode y is is goed voor de gezondheid”. Zoals je ziet heeft nepnieuws nogal eens het karakter van clickbait: Aas om je naar een bepaalde pagina (met advertenties) te lokken om geld te verdienen.
Fake nieuws sites
Er zijn notoire websites die fake nieuws maken. Het is een goede zaak om hiervan op de hoogte te zijn, zodat je makkelijker fake news herkent als je deze sites als bron vindt. Wikipedia heeft een dynamische lijst met websites die erom bekend staan nieuws te verspreiden waarvan de echtheid twijfelachtig is. Daarnaast zijn er een aantal sites die fake nieuws maken als satire: een voorbeeld hiervan is de Nederlandse site Speld.nl.
Nepnieuws herkennen
Wat is nepnieuws precies, en hoe herken je het? Satire herken je meestal wel omdat de bron bijna altijd gericht is op humor, of omdat het 1 april is. Nepnieuws voorbeelden die gericht zijn op het serieus om de tuin leiden van de lezer vereisen iets meer aanpak. Als je twijfelt, kun je de volgende checklist hanteren om het nieuws te beoordelen:
- Hoe heb je het bericht gevonden? Komt het van een betrouwbare afzender?
- Kun je het nieuws ergens anders ook vinden (zoals serieuzere nieuwssites)? Is er een (betrouwbare) bron?
- Wat vind je als je in een anoniem venster naar het nieuws (en afbeeldingen) googelt?
Blijf in ieder geval altijd kritisch, zo voorkom je de verspreiding van fake news.
